«Odynadciať rokiv nema ryby, kaže starý rybak. Vže odynadciať rokiv nema». Ce riadky z pisni, jaku duet Jany Špačynśkoji ta Pavla Nečytajla spivajuť poĺśkoju movoju. Jakščo poĺśkomu rybaku nema čoho lovyty, to talanovytym liudiam v ukrajinśkomu muzyčnomu prostori – navpaky. Jichni teksty kružliajuť u kalejdoskopi zvukiv, jaki zapysani ne inakše, jak na kosmičnij stanciji. Poky ščo vony lunajuť lyše na nevelykych klubnych majdančykach. Ta ci liudy majuť ščo skazaty ukrajinśkomu sluchaču, – napryklad, de ležyť koroleva lystia.

Foto: zapaskamusic.com

Pered tym, jak jty na vystup duetu z Kam’jancia-Podiĺśkoho, treba znaty dekiĺka rečej. Po-perše, «Zapaska» – ce hurt, jaký «vykorystovuje rizni džerela dobuvannia ta vydozminennia zvuku: akustyčni instrumenty (hitara, usni harmoniky, mini-bajan, afrykanśki narodni instrumenty), dram-mašynu ta procesory efektiv». Po-druhe, vony bahato koncertujuť po Jevropi. Po-tretie, pislia koncertu vy poletyte na kosmičnomu taksi.

Neščodavno Jana ta Pavlo vystupaly u Ĺvovi. My zapytaly u nych, ščo jim chočeťsia sluchaty u misti Leva i jakym bude nový muzyčný rik.

VIDLUNNIA ĹVOVA

– Jak často vy prýiždžajete z koncertamy do Ĺvova?

JA. – Dovoli často. Ale siohodni jakraz namahalysia zhadaty, koly my v ostannie buly u Ĺvovi, i ne zmohly.

P. – Vzahali u Ĺvovi buvajemo často bez koncertiv, oskiĺky ce naše tranzytne misto, koly my výiždžajemo z Kam’jancia kudyś za kordon, to obov’jazkovo projiždžajemo čerez Ĺviv.

– To u vas z nym tisni stosunky. A skažiť, ščo vam zazvyčaj chočeťsia sluchaty u Ĺvovi?

JA. – Meni zdajeťsia, ščo Ĺviv – ce džazove misto.

P. – V mene tut je bahato druziv-muzykantiv, i dlia mene Ĺviv – ce Hyč Orkestra, ce Lemko BlueGrass Band, ce jakiś ĺvivśki džazmeny, jaki postijno beruť učasť v riznych sejšnach. Asociaciji cioho roku – ce molodi ĺvivśki repery, jaki naspravdi z Žydačeva, ale vsim ĺviv’janamy radžu sluchaty, ce «Papamavpa».

– Jakby Ĺviv mih by napysaty pisniu, pro ščo b vona bula?

P. – Ĺvovu bezperečno potribna vže nova pisnia. Meni zdajeťsia, majbutnie za jakymś ĺvivśkym chip-chopom, chorošym abstraktom, vin bude na časi. Ce maje buty chorošý jakýś koktejĺ iz starovynnych miśkych romansiv, batiarśkych piseń i jakohoś jakisnoho nojzovoho zvuku z chorošym bitom.

TVORČISŤ I URBANIZM

– U vas duže ščiĺný koncertný hrafik. Čy vplyvajuť na vas mista, v jakych vy buvajete, čy vy jich uže osoblyvo ne rozrizniajete?

JA. – My pislia kožnoho mista namahajemoś dlia sebe analizuvaty, ščo nam spodobaloś, ščo ni. Kožne misto, zvyčajno, zi svojim charakterom.

P. – Raniše my naviť v «Vikipediji» čytaly pro mista, v jaki my jidemo, ščo tam možna podyvytyś, čomu zdyvuvatyś.

foto – https://www.facebook.com/zapaska

– Vy, zazvyčaj, huliajete centrom čy može vam cikavo doslidyty jakiś spaĺni rajony?

JA. – Jakščo nas poseliať deś daleko, to možna pobačyty ci industriaĺni netri. A jakščo v centri, to nemaje času jty v biĺš viddaleni rajony.

P. – Nas, jak mandrivnykiv, harno charakteryzuje toj fakt, ščo koly my buly u Budapešti my ne pišly naviť u znamenyti termaĺni bani, my prosto projšlyś centraĺnoju vulyceju. Tak ščo, zazvyčaj, my obyrajemo vulyciu, jaka nam podobajeťsia i huliajemo.

JA.- Abo do kožnoho perechrestia pidchodymo, dyvymoś v rizni boky, i jaký napriam nam biĺše podobajeťsia, ščo tam na horyzonti bačymo klasnoho, tudy i jdemo.

(Zapaska – «Nespodivano»)

– A de, na vašu dumku, najkrašče pyšeťsia? Jaka atmosfera biĺš sprýatlyva dlia tvorčosti: industriaĺno-depresyvna čy istoryčno-kuĺturna?

JA. – Z vlasnoho dosvidu možu skazaty, ščo v maleńkomu industriaĺnomu misti Červonohrad, zvidky ja rodom, duže harno pysaloś. Tam postijno navysala hlybokymy nočamy jakaś taka depresija, i jiji treba bulo boroty, vypleskuvaty vse, ščo nakypilo. A zaraz my bahato podorožujemo, bahato vražeń, krasyvi mista navkolo, i trochy rozslabliaješsia. Abo pyšeš, a vono ne take duševne, nemaje nadryvu. Napevno vse ž taky hnitiuča atmosfera, vona sprýaje tomu, ščob liudyna tvorčo rozkryvalasia.

P. – A dlia mene važlyvý impuĺs i vin može mene nazdohnaty de zavhodno. Odnoho razu bulo natchnennia v maršrutci Černivci-Sučava, na peretyni rumunśkoho kordonu. Abo v Nikopoli na jakijś chati, čy v potiazi – tam vzahali čudovo pyšeťsia. V mene ce jakoś do miscia ne pryv’jazano.

– Koly pyšeš pro te, ščo v tebe bolyť, potim staje lehše, niby «papir» vsmoktuje v sebe biĺ. A jakščo pyšeš pro ščoś harne, ce vidčuttia tež potim znykaje?

JA. – Meni zdajeťsia, ščo vono navpaky, šče biĺše prymnožujeťsia. Jakščo ce svitlo, dobro, to koly ce povtoriuješ znovu, ty v sobi šče nakopyčuješ, jak snihový kom. Radisť nikudy ne znykaje, ce točno. Ce jak muzyka, jaku možna sluchaty miĺjon raziv, i vona zavždy bude sviža.

KUĹTURNÝ FOND UKRAJINY I MUZYKA NA PIDTRYMKU VIJŚKOVYCH

– U vas buly koncerty na schodi Ukrajiny. A v Donećku čy Luhanśku pid čas vojennych dij, ne vystupaly?

P.- Ni, ale my duže chotily. Chotily potrapyty u «humanitarni pryvity dlia vijśkovych», ale na žaĺ u nas ne spivpaly hrafiky z tymy liuďmy, jaki ce robyly. A ščob pojichaty samym – my šče ne produmaly lohistyku, jak ce krašče zrobyty.

JA. – A v mene je šče fobija, ščo naša muzyka ne zovsim pidchodyť dlia vijśkovych. Zdajeťsia, ščo potribno ščoś biĺš čoloviče, biĺš zariadžene..

P. – JA ne vtračaju nadiju, ščo my potrapymo tudy z inšymy proektamy, biĺš «čolovičymy», jakščo možna tak skazaty, z «Očeretianym kotom» (proekt, v jakomu Pavlo bere učasť, – prym.), napryklad, tam cikava prohrama, jaka vojakam mala b spodobatyś. Ale u nas buv cikavý vypadok na koncerti iz «Zapaska» v Bilij Cerkvi, buv bis, i na scenu výšov čolovik u vijśkovij formi i výavyloś, ščo vin služyv u bataĺjoni «Donbas», potrapyv v Ilovajśku v otočennia, i vyrvavsia z polonu. Vin skazav duže harnu promovu, pidtrymav vsich v zali i skazav, ščo ce klasna muzyka i vona maje žyty, i ščo ce – naš kuĺturný fond. 

VIDČUTY UKRAJINU

– Čym vidrizniajeťsia audytorija v riznych rehionach Ukrajiny?

JA. – U nas vzahali trochy specyfična audytorija, tož na vona vsiudy pryblyzno odnakova, liudy odnakovo vidkryti. Ce biĺše zaležyť vid liudej, jaki prychodiať, a ne vid terytoriji.

P. – Ale terytoriaĺna prynaležnisť vse ž taky hraje roĺ, v kožnomu misti koncert maje svij koloryt, i ty joho vidčuvaješ, koly hraješ v Odesi čy v Luhanśku vže vtretie, včetverte čy vp’jate. Napryklad, v Luhanśku liudy taki vsi… prosti, vidkryti, i same misto, koly my tam buly, to vidčuly ščo vid nioho vije starymy visimdesiatymy. A Donećk zavždy buv «na pafosi», v nioho vse bulo, harni kluby, «a ot koncert nevidomoji hrupy my ne pidemo». Charkiv, oskiĺky kuĺturna stolycia, to vin z ocinočnymy sudženniamy, bo v nych cila kupa svojich zirok, vony na nych chodiať, jich važko probyty, ale, zdajeťsia, na p’jatomu roci isnuvannia nam ce vdalosia.

JA.- Ale naspravdi «broniu» často probyvajuť orhanizatory, jakščo vony harno praciujuť i znajuť, koho zbyraty u velykych abo maleńkych mistach. My ž ne je super populiarnoju hrupoju, tomu zavždy velyka robota na miscevych orhanizatorach.

P. – Dnipropetrovśk zavždy buv odnym iz uliublenych mist. Vin taký jaskravý, čystý i z velyčeznoju ričkoju, tam možna duže dovho huliaty i nam ce podobaloś. Poltava – ce patriotyzm i jevropejśký oplot. Ukrajina – rizna, i skriź dlia sebe ščoś bereš.

– A ĺvivśka audytorija jaka?

JA. – Ĺvivśka audytorija vzahali super, ce vzahali naše uliublene misce. My vidčuvajemo, ščo my rezonujemo z ĺvivśkymy liuďmy. Nu ja šče z Lvivśkoji oblasti, može same tomu.

P. – A šče perši koncerty, fejeryčni, koly vony nas duže nadychaly, vony buly pov’jazani zi Ĺvovom, ta ĺvivśkoju publikoju. Todi liudy nosyly naviť odyn odnoho na rukach, ce bulo na festyvali «Fortmisija».

JA. A šče buv krutý koncert, odyn iz peršych, na Forumi vydavciv, ce bula nič poeziji. Naviť naši znajomi zi Slovaččyny, dyvuvalyś, jak ce liudy možuť sydity cilu nič, sluchaty poeziju i buty takymy uvažnymy. I my zrozumily, ščo liudy, jaki tam buly – ce naša audytorija, liudy, jaki možuť cilu nič sluchaty virši pid muzyku, ce prosto zoloti liudy, dlia nych prekrasno hraty.

– Cioho roku na ZahidFest vy vystupaly o tretij noči. Jak vam taki nični imprezy?

JA. – Klasno, pered koncertom ty zavždy v tonusi, o kotrij b vin ne vidbuvavsia. Kolyś my takož hraly nad ranok, my jichaly v elektryčci, tam prochodyv festyvaĺ «Karpatśký protiah» (eko-art festyvaĺ u vahonach transkarpatśkoho potiaha «Ivano-Frankivśk – Rachiv», metoju jakoho je vyrišennia boliučoji ekolohičnoji problemy rehionu – plastykovoho zasyllia, – prym.) i jakraz svitalo, jide cia elektryčka, za viknom – hory, kruhom vse svitaje i ce bulo duže romantyčno. A odnoho razu na festyvali «Respublika», koly my vystupaly z udarnykom, my maly hraty ob odynadciatij večora. Čas vystupu tam postijno zminiuvavsia, i my stomylyś trochy i zasnuly. A za p’jatnadciať chvylyn do vystupu my prokydajemoś, švydko beremo instrumenty, pid’jiždžajemo tudy, odrazu vkliučajemoś, i bula duže jasna i čysta holova.

«MY FORMUJEMO POZYTYVNÝ IMIDŽ PRO UKRAJINU»

– Koly vy vystupajete za kordonom, ščo vas zapytujuť pro Ukrajinu, osoblyvo zaraz?

P. – Z času Majdanu postijno zapytujuť, «jak tam u vas». Jakščo pid čas revoliuciji jim bulo vse jasno, to koly počalaś «hibrydna vijna» i kolaboracionizm meškanciv častyny schidnoji Ukrajiny na rosijśku korysť, vony vže ničoho ne rozumily, i dovodyloś jim pojasniuvaty. V osnovnomu my jizdyly v Čechiju i Slovaččynu cioho roku, a v nych duže syĺne prorosijśke lobi i bahato prorosijśkoji informaciji. Nam druzi naviť kazaly, ščo isnujuť speciaĺni boty, jaki pid novynamy na čeśkych sajtach zalyšajuť komentari z prorosijśkoju pozycijeju, ale vydno, ščo ce ne nosiji movy, i čechy jich «paliať». Bahato liudej prosto rozhubleni, oskiĺky jim vže važko z usim cym rozibratyś. Ale nedavni podiji, koly Zemana (Miloš Zeman – polityk, prem’jer-ministr Čeśkoji Respubliky, – prym.) piddaly obstrukciji, to my zrozumily, ščo biĺšisť normaĺnych liudej za nas.

– Pislia spilkuvannia z vamy u nych rozvinčuvalyś jakiś mify?

P. – Na pobutovomu rivni – bezperečno, i ce šče bulo zadovho do podij mynuloho roku. Napryklad, koly nas zaprosyly na peršý festyvaĺ, my podružylyś z orhanizatorom i vže za dekiĺka rokiv vin rozpoviv nam, ščo joho vidmovlialy nas zaprošuvaty, oskiĺky «vsi ukrajinci – bandyty, zlodiji, vony ščoś u tebe vkraduť čy šče čohoś narobliať». Ale my formujemo pozytyvný imidž.

MUZYKA DLIA DOROHY, MUZYKA DLIA PRYBYRANNIA, MUZYKA DLIA NOVOHO ROKU

Foto z oficijnoho sajtu zapaskamusic.com

– Vaš osobystý plejlist. Jaka muzyka pidchodyť dlia toho, aby hotuvaty snidanok, abo, napryklad, prybyraty?

JA. – U mene je taký plejlist dlia dorohy, – ce turećka psychodelika, hrupa Twin Shadow.. Ot my neščodavno pomityly zi znajomymy, ščo harno pid klasyčnu muzyku spilkuvatyś utrioch. Vona duže strukturuje, počynaješ harno formuliuvaty svoji dumky. JE šče taký v mene uliublený aĺbom DJ Koze, v nioho bahato spiĺnych trekiv z Caribou. Pid ciu muzyku duže harno, napevne, prybyraty.

P. – Meni podobajeťsia te, ščo u mene zaraz v plejeri, ce taký trip–hop, downtempo, Dr Flake, misciamy DJ Screw i Vivaĺdi. A tak ja ostannim časom duže bahato rýuś v sučasnij muzyci, ščob znajty, ščo meni podobajeťsia i na žaĺ, mene rozčarovuje 80% muzyky.

– U vas buv podkast «Almaz», de vy robyly ohliad tvorčosti molodych ukrajinśkych muzykantiv. A jaki vony, jak vony zvučať?

P. – Vony duže rizni. V Ukrajini je serjozný respekt eksperymentaĺnij elektronnij sceni i reperam. Bukvaĺno pozavčora ja posluchav žytomyrśku hrupu «Oh, deer», meni duže spodobaloś, ce dlia mene nadija ukrajinśkoho roku, bo vse, ščo ja sluchav do toho, na žaĺ, buly prosto hnyli dev’janosti. «Oh, deer» možuť trošečky zdyvuvaty svit, a ne tiĺky na lokaĺnomu rivni «oj, prykoĺno».

JA. – JE šče duže harný hurt «Katia», je daKooka. Zaraz internet rulyť i liudy v underground–i normaĺno sebe počuvajuť, bo tam nemaje jakychoś bezhluzdych estradnych standartiv, jaki raniše buly.

– A muzyčný underground prynosyť ekonomičnu vyhodu? Na vlasnomu prykladi, čy možete skazaty, ščo možete sebe vpevneno počuvaty finansovo v ramkach svojeji dijaĺnosti?

JA. – Nu take, vse ščo prynosyť, vono odrazu z’jidajeťsia, bo potribno postijno ščoś onovliuvaty, dokupaty. Žyty možna, ale..

P. – Ty možeš buty muzykantom, jakščo budeš postijno koncertuvaty, postijno budeš v dorozi. My ne možemo sobi dozvolyty takoho, jak ti hurty, jaki zbyrajuť stadiony, davaty 10 koncertiv po vsij Ukrajini na cilý rik, a miž tym jizdyty po korporatyvam i po telebačenniu i za rachunok cioho jakymoś čynom žyty. My nevelyka hrupa, jaka zbyraje nevelyku audytoriju, tomu u nas maje buty duže bahato koncertiv, aby vyžyty.

– Z jakoju muzykoju vy b zustrily Nový rik?

JA. – Pobačymo… My, napevno, budemo hraty v Mezzanine u Kýevi, ce taký duže klasný prostir, tak ščo skoriše my budemo duže prykoĺnu muzyku sluchaty. I klasnych liudej bude bahato, jaki vidkryti do muzyky.

– U vas je jakiś dumky, ščodo toho, jakym bude nový muzyčný rik v Ukrajini? Ščo šče ne bulo zrobleno na ukrajinśkij muzyčný sceni?

JA. – Meni zdajeťsia, ščo tam vzahali nepočatý kraj roboty molodomu muzykantovi. Spodivajemoś, ščo buduť novi imena, jaki ne treba bude jak almaz vyšukuvaty, vykopuvaty deś. Bude ščoś nove, bo nove pokolinnia pidrostaje, i vony vže zovsim ne taki, jak my.

Rozmovliala Alina Švydko